In Nederland maken veel mensen zich zorgen over de leesvaardigheid van kinderen. Het lijkt erop dat steeds minder kinderen plezier beleven aan lezen. Dat kan negatieve gevolgen hebben voor hun leerprestaties. Maar waardoor wordt dit veroorzaakt en wat kunnen we eraan doen? Laten we eens kijken naar de redenen achter deze ontwikkeling, de effecten ervan en mogelijke oplossingen.
Daalt het Nederlands leesniveau?
Het is geen geheim dat het leesniveau van basisschoolleerlingen verslechtert. Dit blijkt ook uit het onderzoek van de Progress in International Reading Literacy Study (PIRLS). In 2016 waren er vijf westerse landen die hoger scoorden dan Nederland in leesvaardigheid, maar in 2021 waren dat er maar liefst tien, een verdubbeling. Een verklaring voor deze verminderde leesvaardigheid is dat kinderen steeds minder plezier beleven aan lezen. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat maar ongeveer de helft van de tienjarigen in 2021 leest voor zijn plezier. In 2016 was dit nog ongeveer twee derde van de tienjarigen.
Oorzaken dalende leesniveau
De Volkskrant heeft in 2024 een interview gehouden met Cor Aarnoutse, een van de grondleggers van het vak begrijpend lezen. In dat interview heeft hij gezegd: “Het lezen heeft alleen maar meer concurrentie gekregen. Van de tv, de telefoon, sociale media, Netflix, games, sport. Jongeren hebben het druk.” Dit wordt bevestigd uit bronnen van het SCP (2019) die melden dat jongeren hun vrije tijd liever aan gamen besteden of doorbrengen voor een tv. Wij van Onderwijskompas zijn ook de straat op gegaan om het de kinderen zelf te vragen. Wij krijgen vergelijkbare antwoorden als dat kinderen liever thuis op sociale media zitten of video games spelen. Ook zorgt het vak begrijpend lezen voor steeds minder leesplezier. Dat is een vak waar steeds meer aandacht aan wordt besteed. Uit bronnen van de onderwijsinspectie (2022) blijkt dat 70% van alle basisscholen de methode Nieuwsbegrip gebruikt. Uit een onderzoek van KRO-NCRV (2023) blijkt dat kinderen deze methode ‘saai’ vinden omdat ze telkens dezelfde strategieën leren. Dit vermindert het leesplezier van de kinderen omdat ze leuke boeken associëren met het saaie begrijpend lezen.
Gevolgen dalende leesniveau
Dit heeft grote gevolgen voor het leesniveau want als kinderen lezen niet leuk vinden, dan gaan ze niet uit zichzelf een boek lezen waardoor hun leesniveau niet bevorderd wordt. Dit zien we ook terug uit bronnen van de onderwijsinspectie (2022) dat het niveau 2F (wat het streefniveau is voor kinderen in de basisschool) maar behaald wordt door 50% van alle basisschoolleerlingen terwijl dat 65% moet zijn. Ook blijkt uit andere onderzoeken van PISA (2019) dat een kwart van de 15 jarigen in Nederland laaggeletterd is. Dat is allemaal een gevolg van het feit dat kinderen in de basisschool geen leesplezier opbouwen.
Voorlezen verhoogd leesplezier
Voor het dalende leesniveau is een oplossing voorhanden, want uit bronnen van OCO (2022) blijkt dat ouders het leesplezier van hun kinderen kunnen stimuleren door ze dagelijks voor te lezen. Het bevordert niet alleen hun leesplezier, het heeft ook een positieve invloed op hun taal- en leesvaardigheid. Dit hoeft niet te stoppen als kinderen wat ouder zijn want in dezelfde bron staat: “Onderzoek toont juist aan dat het goed is voor de taalontwikkeling om ook oudere kinderen die al zelf kunnen lezen regelmatig voor te lezen.”
Voordelen interactief voorlezen
Een bewezen methode voor voorlezen is interactief voorlezen. Deze methode zorgt ervoor dat kinderen leren te voorspellen waar een boek over gaat. In een video van Leraar24 (2020) vertelt leerkracht Margreet Moolenijzer dat wanneer kinderen zelf een boek lezen, ze beter gaan letten op zaken zoals wie de hoofdpersoon is, wat het probleem is of waar het verhaal zich afspeelt. iets wat ze op de middelbare school en in hun professionele leven nog nodig hebben. Dat zijn allemaal vaardigheden die worden bevorderd door interactief voor te lezen.
Hoe werkt interactief voorlezen?
Het interactief voorlezen werkt best simpel: de voorlezer kijkt eerst met de kinderen naar de kaft van het boek en de prenten. Daarna vraagt de voorlezer aan de kinderen wat hun verwachtingen van het verhaal zijn. Hierna begint de lezer met het voorlezen van het verhaal. Gedurende het voorlezen stelt de voorlezer aan de kinderen vragen. Bijvoorbeeld waar het verhaal zich afspeelt of wie de hoofd- en bijfiguren zijn. Na afloop van het voorlezen van het boek vraagt de voorlezer aan de kinderen hoe het probleem in het boek is opgelost. Volgens leerkracht Margreet Moolenijzer gaan kinderen deze strategieën overnemen als ze zelf een boek lezen. Als kinderen deze strategieën vroeg aanleren gaan ze deze hun hele verdere leven gebruiken en dat is goed voor het leesniveau.
Slot
Hoewel het leesniveau nooit meer zo hoog wordt als twintig jaar geleden door alle concurrentie die lezen heeft gekregen, zijn er toch manieren om het dalende leesniveau aan te pakken. Hiervoor is een rol voor de ouders en de leerkrachten weggelegd. Door regelmatig voor te lezen en het vak begrijpend lezen te verminderen wordt het leesplezier van kinderen bevorderd. Hierdoor gaan kinderen sneller in hun eigen tijd een zelf boek lezen en daarmee hun leesniveau verhogen. Als kinderen plezier krijgen in het lezen worden ze vanzelf een boekenwurm!
Geef een reactie